IDIOM MALTA FESTIVAL POZNAŃ 2014
Ameryka Łacińska: Mieszańcy
AMERYKA ŁACIŃSKA. KONTYNENT SKRAJNOŚCI
29 krajów, ponad 21 mln km2 i 549 mln mieszkańców. Ikony, klisze, stereotypy: Che Guevara, jezioro Titicaca, piłka nożna, ogrom Amazonii, rosnące potęgi gospodarcze, karnawał, salsa, tango, tygiel kolorów i współistniejących ze sobą tradycji. Ale też: wojskowe junty, handel narkotykami, przemoc, migracja. To tam świat rozwija się najszybciej. Gwałtowny wzrost gospodarczy idzie jednak ramię w ramię z biedą, wykluczeniem i niepewną przyszłością.
W większości krajów Ameryki Łacińskiej wieloetniczne i „kolorowe” są głównie przedmieścia, elita wciąż pozostaje biała. Aż 41 z 50 najniebezpieczniejszych miast świata znajduje się właśnie tam. Brazylia, choć pod względem tempa rozwoju gospodarczego wyprzedziła Wielką Brytanię, jest drugim spośród dwudziestu największych krajów świata (G20) pod względem nierówności społecznych. Skrajna bieda kurczy się, ale różnice w zarobkach rosną.
Jaka zatem jest Ameryka Łacińska? To kontynent kontrastów: od radykalnych ruchów lewicowych w latach 70. XX wieku po dyktatury prawicowe w latach 80., od skrajnej biedy do potęgi gospodarczej, od karnawału do codziennej rzeczywistości w fawelach bez prądu, wody i środków do życia.
W ramach Idiomu chcemy się przyjrzeć tym skrajnościom, pokazać nieoczywiste, różnorodne oblicza Ameryki Łacińskiej – to radosne, kolorowe i witalne, ale też to ukrywane i wypierane. Ameryka Łacińska, zaskakująco mało obecna w polskim życiu kulturalnym i dyskursie publicznym, jest obecnie żywotnym i znaczącym centrum współczesnego świata, który przy dotychczasowym geopolitycznym układzie sił faworyzował obszar euroatlantycki. Dzisiaj uwaga całego świata skupia się właśnie tam.
BLISKO – DALEKO
Ameryka Łacińska pozwala również przyjrzeć się nam samym, tutaj, w Polsce. Jej historia jest lustrzanym odbiciem historii Europy Środkowo-Wschodniej po II wojnie światowej. Tu totalitaryzm lewicowy, tam – prawicowy; tu wierzono, że Stany Zjednoczone są remedium na całe zło, tam – że jest nim Rosja. Zamknięcie w potrzasku Historii, relatywizacja ofiar i tortur, brak rozliczeń… Radykalne ruchy lewicowe, a potem prawicowe dyktatury z jednej strony, z drugiej – pokojowe wyjście z nich i wejście w nieokiełznany wolny rynek. Ameryka Łacińska przeszła z jednej utopii ku innej. To sprawia, że kraje leżące ponad 10 tysięcy kilometrów stąd mogą okazać się nam niezwykle bliskie.
Na ruinach porzuconych idei społecznej emancypacji, w tyglu kulturowym i w zderzeniu skrajności sytuuje się ogromny potencjał artystyczny. W programie tegorocznego festiwalu znajdą się artyści różnych pokoleń, którzy wyrośli na społecznych, historycznych, kulturowych i geograficznych paradoksach, twórcy bezkompromisowi, o sprecyzowanych poglądach politycznych i posługujący się wyrazistą estetyką. Reżyserzy, choreografowie, muzycy, artyści wizualni z Brazylii, Argentyny, Kolumbii, Meksyku czy Peru. W ciągu tygodnia Poznań wypełni sztuka charakteryzująca się niezwykłym rytmem, cielesnością i radykalnością wizji.
Malta Festival Poznań 2014 będzie miejscem spotkania z kulturą i historią Ameryki Łacińskiej, ale widzianej oczyma współczesnych artystów – eksperymentujących z językiem i estetyką tego regionu, łączących doświadczenie południowoamerykańskie i europejskie, podejmujących ryzyko mówienia o trudnych tematach.
MESTIZO
Tytułowy Mestizo to mieszaniec, a w dosłownym polskim tłumaczeniu – Metys, człowiek, w którego żyłach płynie mieszanka krwi indiańskiej i europejskiej. Ta figura, symboliczna postać Idiomu, mówi wiele o mieszkańcach Ameryki Łacińskiej, ale także o nas wszystkich – obywatelach świata, w którym granice komunikacji, kultur i tożsamości podporządkowane są zasadzie płynności, mieszania się, wymiany. „Wszyscy jesteśmy mieszańcami” – w tej postawie kryje się afirmacja, ale też wnikliwy wgląd w przeszłość, w trudną i niejednokroć krwawą historię relacji między Europą a Ameryką Łacińską.
DOROTA SEMENOWICZ, KATARZYNA TÓRZ
koordynatorki programu